“Het is geen maatstaf voor gezondheid om goed aangepast te zijn aan een ernstig zieke maatschappij”. – J. Krishnamurti
Deze uitspraak moet je even tot je door laten dringen. Wat Krishnamurti hier zegt is namelijk totaal anders dan ons geleerd is te geloven over de maatschappij en over onszelf. Survival of the fittest: degenen die zich het beste 'aanpassen', die overleven. Ze overleven ja, maar of ze ook werkelijk het gevoel hebben te leven, is maar de vraag...
Vanaf het vroegste begin van je leven is je geleerd hoe je mee kunt draaien in de maatschappij. In de jaren dat je met je fysieke lichaam de wereld ging ontdekken kreeg je al heel gauw te horen: ‘afblijven’, ‘niet aankomen’ of ‘daar ben je nog te klein voor’. Je wilde zo graag alles voelen, alles aanraken, structuren proeven en ervaren wat je met dat prachtige lijfje allemaal kon. Maar je werd in het gareel geduwd en begrensd in je ontdekkingsreis. In de jaren dat je je emotionele vermogens ging ontwikkelen werd jou -wanneer je van slag was- verteld: ‘stel je niet aan’, ‘er is niets aan de hand’ of ‘doe eens flink, niet huilen’. En wanneer je je uitzinnig voelde, enthousiast of uitgelaten, kreeg je vaak de opdracht om ‘niet zo gek’ of ‘normaal’ te doen.
Wat bemoeien we ons ongelofelijk veel met die kleintjes!
Maar hoe fantastisch is het dat ze zich op die jonge leeftijd nog nauwelijks laten temperen of corrigeren. Dat komt later…
De in-wikkeling in de wereld
Want in die jaren daarop, waarin je je mentale vermogens verder ontwikkelde, begon je meer en meer op je omgeving te letten. Om je weg te vinden en regels van de wereld te leren kennen en wijs te worden uit wat ‘juist’ en wat ‘onjuist’ is volgens die wereld. Je vormde je naar wat ‘gepast’ en ‘ongepast’ gedrag is, wanneer je gewaardeerd werd en wanneer genegeerd. Rigide neurale verbindingen werden in je brein gesoldeerd naar aanleiding van deze ervaringen in ‘wat hoort’ en naar ‘hoe word ik gewaardeerd'. Vooral onder invloed van die mensen waar jij het meest om gaf en die de meest autoriteit leken te hebben. Heel langzaam werd je pure enthousiasme, je primaire richtingsgevoel en je diepste verlangens vervangen door de wensen, normen en gewoonten van je omgeving. Je baseerde je keuzes en overtuigingen op wat ‘de meesten’ vinden en hoe zij hun leven leiden. Wanneer je niet meer wist wat je wilde of moest doen, keerde je je blik naar buiten, keek hoe anderen het deden en kopieerde je onbewust je naaste omgeving. En zo werd de drang om hier mee overeen te stemmen sterker en sterker...
Output, resultaten, het leven op de rit
Heel langzaam passen we ons aan, vormen we ons tot aangepaste volwassenen zodat we goed kunnen functioneren in onze samenleving. De samenleving die van ons vraagt: “Word zoals de rest, word zoals het gemiddelde. Pas je aan aan de bestaande structuren, dan kan je meekomen, dat scheelt enorm veel tijd en gedoe. Wij willen snel en effectief zijn. Want met snelheid en effectiviteit boeken we de beste resultaten, en dat is wat we willen, resultaten. Dat is ook wat we van jou willen zien, resultaten. Output. Daarop zullen we je beoordelen en vanuit die oordelen bepalen we hoeveel waard je bent. Schiet op! Laat jezelf gelden, je moet werken voor je waarde en laat dat niet mislukken".
Schiet op! Laat jezelf gelden, je moet werken voor je waarde en laat dat niet mislukken".
En zo gaat ons leven er steeds meer uitzien als een duwen en trekken aan onszelf in alles wat we willen bereiken. Om dat we zo graag iets van ons leven willen maken, zijn we altijd onderweg. Onderweg om ons leven op de rit te krijgen en houden. Wat feitelijk een hele dikke middelvinger is naar het leven dat wij zijn. En zo lopen we uiteindelijk vast in onze gejaagdheid, ongeduld naar onszelf en onze drang naar resultaten. En dat is maar goed ook, want daarmee komen we terug bij onszelf. Die druk, gejaagdheid en hang naar resultaten zijn enkel en alleen ontstaan door de identificatie met de waardebepalingen van ons systeem. En dat systeem is geen maatstaf voor gezondheid en zeker geen garantie voor geluk en welzijn. Ons economisch paradigma houdt ons namelijk voor: “Ik ben waard wat ik doe. Dus als ik niet doe, ben ik waardeloos”. En zo haast iedereen zich om output te genereren en jagen we onszelf en elkaar de burn-out in.
Het sterven van ons innerlijk kind
En zo sterft ook ons nieuwsgierige, authentieke innerlijke kind. Dat kind waar veel volwassenen weer zo hard naar op zoek gaan, wanneer ons leven aangepast is maar grijs en saai en uitermate middelmatig. Dan komen ineens die vragen in ons op: Waar komt dat diepe verdriet toch steeds vandaan? Wat is toch die eindeloos ondermijnende onzekerheid? Wat vind ik nou eigenlijk echt leuk, wat past er werkelijk bij mij? Waar gaat mijn vlammetje van aan? We voelen het niet meer, omdat de druk om erbij te horen een hogere prioriteit heeft gekregen dan onszelf te voelen en te volgen.
Ik gebruik vaak het citaat van Einstein:
‘Iedereen is een genie. Maar als je een vis beoordeelt naar zijn mogelijkheden om in bomen te klimmen, zal hij zijn hele leven geloven dat ie stom is’
En om de eerder genoemde uitspraak van Krishnamurti er naast te leggen: om te beoordelen of een vis gezond is, moet je niet gaan kijken hoe goed hij in een boom kan klimmen. Die vis wil het water is, die vis is uitermate goed in zwemmen.
Jij bent uitermate goed in jezelf zijn
En jij, jij bent uitermate goed in jezelf zijn. En dat is waar je leven ook over kan gaan, over jou. Over jou menswording. En wat dat inhoudt, dat weet alleen jij. Het antwoord op waar jou leven over 'moet' gaan, ligt dus niet buiten jezelf, dat ligt binnenin je. Daar binnenin je liggen de antwoorden over jouw potentie (groots, of juist klein eenvoudig en bescheiden) simpelweg door te voelen waarnaar je verlangt, waar je voorkeur, je voorliefde naar uitgaat. Daar binnen ligt jouw zaadje dat, als het de juiste voedingsstoffen krijgt, uitgroeit in tot wat het van af het begin al wilde worden. Of zoals de Amerikaans psycholoog Abraham Maslow het noemde; zelfactualisatie: de muziek die er in zit, moet er uit. Het gaat over het realiseren van jouw unieke vermogens en het in vorm omzetten van je aangeboren potentie.
Zelfactualisatie: de muziek die er in zit, moet er uit.
En voor die zelfactualisatie, daar heb je dat kinderlijke vlammetje voor nodig, datgene waar jij van ‘aan gaat’. Dat vraagt vaak een ont-wikkeling van vele normen, maatstaven, overtuigingen en aannames die we in onze jeugd, en later, als een spons geabsorbeerd hebben. Die wikkels moeten er af, en dat doet pijn, maakt onzeker want die wikkels gaven ons zekerheid, steun en richtlijnen. Maar voor velen voelt het op een bepaald moment in hun leven gewoon te in-gewikkeld en te benauwd. De 'jas' van wikkels wordt te klein, het dient ons niet meer. Onze ziel snakt naar vrijheid en ons vlammetje brandt dwars door alle normen, conventies en patronen heen. Om je te bevrijden van wat je niet meer dient.
We kunnen alleen maar onszelf worden
Dat vlammetje kan onopvallend in waakstand staan, maar het staat altijd aan en kan nooit uitdoven. Ieder mens heeft een vlam, een oorsprong, een zaadje dat wil ontspruiten. En net zoals een beukennootje nooit een eikenboom kan worden, kunnen wij nooit iemand anders worden dan onszelf. In dat zaadje ligt alles wat jij kunt worden in potentie besloten. Het vraagt om jouw opmerkzaamheid naar je natuurlijke en spontane neigingen, naar je interesse en ingevingen die zo voor de hand liggen dat je er bijna over struikelt. Het vraagt om je eigen ondersteuning, aanmoediging en respect voor jouw eigen wijze, jouw eigen tempo en jouw unieke route. Geen haast maar in vertrouwen, wetend dat voor alles in ons leven een juiste plaats en tijd is. Geen enkel zaadje gaat harder groeien wanneer we stampvoetend op de grond staan te trekken aan haar eerste sprietjes.
Koester je eigen natuur
Dus jij die dit nu leest: als je voelt dat niet mee kan komen, als je je niet gelukkig voelt of als je overbelast bent door alles wat jij en de rest van de wereld van je verlangt, mag je jezelf feliciteren. Jouw systeem reageert uitermate gezond op een ongezonde manier van leven: leven met een nadruk op doen in plaats van zijn. Het ironische vind ik altijd dat het bij begrafenissen, wanneer we onze laatste woorden over de overledene uitspreken, nooit gaat over dat doen, enkel over het zijn. Er worden geen cv's opgesomd, geen bankrekeningen gepresenteerd en geen projecten geëvalueerd. Er wordt gesproken over wie degene wasterwijl hij dit alles deed, hoe hij leefde, wat voor mens hij was. We proberen de eigenheid van de persoon zo goed mogelijk te verwoorden in onze afscheidsspeeches, daar gaat het in the end schijnbaar toch gewoon om. Waarom wachten we ermee de nadruk daarop te leggen tot we de overgang naar de dood hebben gemaakt vraag ik me af...
Durf de ongenuanceerde versie van jezelf uit te drukken
Koester nu, op deze en iedere volgende dag je eigen natuur, eer je eigenheid. Er is niemand die kijkt naar de wereld zoals jij. Niemand die hem zo voelt, ervaart en beleeft zoals jij. Niemand die te bieden en uit te delen heeft wat jij kunt. Onderzoek wat die manier is en stop niet met zoeken tot je het gevonden hebt en voelt: "Ja! Dít is het, dit voelt goed! Voor nu".
"Critical thinking followed by action"
Toen de Dalai Lama een aantal jaar geleden tijdens een persconferentie gevraagd werd wat er momenteel het meest nodig was in onze wereld was zijn antwoord: "Critical thinking followed by action". Hij zei vervolgens: "Begrijp hoe de wereld in elkaar zit, doorzie het plot, het scenario van het menselijk drama. En zoek vervolgens uit waar jouw gaven en talenten samenkomen om deze wereld tot een betere plek te maken." Ik geloof dat. Want dat is wat we allen ten diepste verlangen, onze eigen 'kleur' bekennen. Dat te doen wat we leuk vinden om te doen en wat ons makkelijk af gaat: tover dat om tot een baan! Het mag moeiteloos gaan. Sterker nog, die moeiteloosheid is het eerste en meest zekere teken dat je precies doet waarvoor jij hier op de wereld gekomen bent; de ongenuanceerde versie van jezelf zijn.
Jentien Keijzer
www.jentienkeijzer.nl
Comments