Wat is een mentor?
Het fenomeen 'mentorschap' neemt een ware vlucht in deze tijd. Niet alleen in hulpverleners- en coachingsland. Ook in de zorg, het bedrijfsleven en het onderwijs.
Ik begrijp wel waarom, want het zijn de mentoren die een verschil kunnen maken in de paradigma verschuiving die er in ons collectief plaatsvindt.
Het zijn de mentoren die binnen organisaties bruggen kunnen slaan tussen ‘het oude’ en ‘het nieuwe’. Die bruggen zijn nodig, want er is- overal in de samenleving- een enorme kanteling gaande. We zitten zoals Jan Rotmans zo mooi verwoordt 'niet in een tijdperk van verandering, maar in een veranderend tijdperk'. Dat betekent hiermee niet dat al het oude op de schop moet of tot gehakt moet worden gemaakt. Het is intelligenter om het oude dat zichzelf nu op dit moment bewijst, dat werkt en waardevol is, gekoppeld wordt aan het nieuwe potentieel dat noodzakelijk is
En in die tussenruimte tussen beiden, daar ontstaat iets nieuws
Het mentorschap wordt gekenmerkt door een absoluut gelijkwaarde rol tussen de begeleider en de hulpvrager. Niet een gelijke rol, dat is wat anders. Maar wel een gelijkwaardige, beiden hebben essentiële waarde. En in de tussenruimte tussen beiden, daar ontstaat iets nieuws. Beiden zijn hierbij even belangrijk. Dit is het kenmerk van mentorschap.
Ik krijg regelmatig de vraag wat een mentor dan precies is en doet. Wat onderscheidt een mentor van een coach, therapeut, leidinggevende/manager of vertrouwenspersoon? Naar mijn idee een heleboel en tegelijkertijd is zijn er allemaal glijdende schalen en her en der wat overlap. Het belangrijkste onderscheid zit hem volgens mij in de fundamenteel gelijkwaardige aard van de relatie. Een mentor is niet iemand die vanuit een hogere positie of functie een ander vertelt welke stappen er genomen moeten worden: dat hoort in de portefeuille van een manager of leidinggevende. Een mentor geeft ook niet enkel oplossingsgerichte adviezen of praktische handvatten bij het overwinnen van uitdagingen: dat hoort in de portefeuille van de coach. En een mentor is ook niet enkel een luisterend oor of veilige baken voor persoonlijke kwesties: dat hoort in de portefeuille van de vertrouwenspersoon. Een mentor is niet iemand die geestelijke medicijnen geeft voor emotionele vraagstukken, dat doet een therapeutisch hulpverlener.
Ingrediënten van het mentorschap
Een mentor is bovenal mens en maakt van uit dat menszijn contact met een ander, gelijkwaardig mens. Dat betekent dat de mentor zijn of haar eigen menszijn instrumenteel maakt en zijn eigenheid bewust inzet om transformatie, beweging en groei bij de ander te faciliteren. Mentoren zijn dus niet perse meer succesvolle mensen, het zijn bovenal liefhebbers van mensen. En daarmee ook liefhebbers van zichzelf. Liefde voor jezelf ontstaat wanneer je vanuit een hoge mate van eerlijkheid en diepgang jezelf kunt reflecteren. Wanneer je levenservaring is overgegaan in wijsheid. Het is in die zin veel meer een gevolg van zelfonderzoek en niet zozeer een prestatie of iets dat je kunt leren. Het ontstaat wanneer je met met andere ogen gaat kijken naar je proces van menszijn, de melodie in het lawaai herkent en door middel van een kansrijke bril uitdagingen en crises ineens in kansen veranderen. Het ontstaat wanneer je je eigen wonden geheeld hebt tot littekens.
Het mentorschap ontstaat wanneer je je eigen wonden geheeld hebt tot littekens.
In mijn mentor opleidingen of trajecten komen al deze zaken aanbod omdat het allemaal essentiële ingrediënten zijn voor het mentorschap. Het is een proces van het voeden van jouw unieke mentor-ambacht door precies de wijsheid die je middels hun crises hebt gedestilleerd, instrumenteel te gaan maken zodat deze van waarde kunnen zijn voor anderen, de mentees in dit geval. Zo worden wonden ineens inspirerende transformaties. Dat vindt ik misschien wel het mooiste van het mentorschap; het is één van de minst pretentieloze manier van anderen begleiden. Omdat je put vanuit jouw levenservaring en eigen-wijsheid, dat maakt het per definitie authentiek. Het is zoals mijn dierbare vriend Johan Noorloos zo mooi verwoord: "Een ander begeleiden vanuit je eigen levenservaring en opgedane wijsheid is een van de minst pretentieloze manieren om anderen te helpen".
Een ander begeleiden vanuit je eigen levenservaring en opgedane wijsheid is een van de minst pretentieloze manieren om anderen te helpen
-Johan Noorloos-
Oprechte liefhebbers van mensen
In die zin kan iedereen een mentor zijn, iedereen heeft crises meegemaakt, iedereen heeft littekens. De fundamentele eigenschap van een mentor is dus vooral zijn liefde voor de ander. Niet de romantische liefde uiteraard, maar de intrinsieke nieuwsgierigheid, de absolute gelijkwaardigheid en de bereidheid om van mens tot mens te verbinden. Dat is de voedingsbodem voor veiligheid. En voor afstemming, zo noodzakelijk voor heling en bewustwording.
Dat mens tot mens contact, dat elimineert per definitie alle soorten en maten van hiërarchie, functietitels, rangen en standen
Dat mens tot mens contact, dat elimineert per definitie alle soorten en maten van hiërarchie, functietitels, rangen en standen. Dan gaat het over pure kwetsbaarheid, authenticiteit en eerlijkheid. En dat is geen makkelijke ‘plek’ om naar toe te gaan als mens, als mentor. Dat vraagt persoonlijk leiderschap. Het mentorschap vraagt je om uit je comfortzone te komen en het masker van je functietitel af te zetten, om vanuit wat zich daaronder bevindt verbinding te maken met de mens tegenover je. Want iedereen kan contact maken met anderen vanuit zijn professionele rol, maar echte verbinding is enkel mogelijk van mens tot mens. En vanuit die hoedanigheid ben je mentor.
Deze wereld heeft leiders nodig die vanuit een heldere visie en een oprecht hart, richtinggevend kunnen zijn voor anderen.
Nieuw soort leiders
Ik geloof dat de wereld niet gebaat is bij nog meer succesvolle mensen of carrieretijgers. Deze wereld heeft een nieuw soort 'leiders' nodig. Leiders die vanuit een gelijkwaardige en rol-overstijgende visie anderen bijstaan. Leiders die vanuit wijsheid inplaats van kennis en vanuit menselijke verbinding en liefde voor hun vak besmettelijk zijn voor anderen.
Echte leiders creëren geen volgelingen. Echte leiders creëren nieuwe leiders. Dit zijn leiders die hun eigen persoonlijk leiderschap voorleven aan anderen en dit hiermee in de anderen aanwakkeren. Het is niet het soort leider die de ander de ander vertelt wat hij moet doen of laten, maar het soort leider die diep geloof in en- schatgraaft naar de eigen-wijsheid van de ander. Die vanuit kansen en gelegenheden naar gebeurtenissen en uitdagingen kijkt van zichzelf en de ander, omdat hij zichzelf vertrouwt in de up’s en downs, en zich in staat voelt om de goede en slechte tijden van het leven te kunnen dragen. Een leider die niet enkel problemen probeert op te lossen, maar bovenal nieuwsgierig is naar de boodschap die er uit halen valt. Over dit soort leiderschap gaat het in het mentorschap.
Een mentor is de verzorgen van zaadjes die uitkomen in de grond
Ik zeg ook wel eens, een mentor is eigenlijk de verzorger van zaadjes die uitkomen in de grond. Dat zaadje komt hoe dan ook uit, dat hoef jij als begeleider niet te doen. Het is aan jou om te zien wat dat zaadje nodig heeft zodat het een zo sterk mogelijke boom kan worden. Er op vertrouwend dat de potentie van het zaadje hoe dan ook er is, hoe dan ook uitkomt, mits in de juiste bodem gepland en de juiste voedingstoffen en gelegenheid krijgt om te ontspruiten en groeien.
Jentien Keijzer