Evolutie: nu hier op dit moment gebeurt het
We hebben het misschien niet door van dag tot dag, maar nu en op ieder moment van je leven ben je onderdeel van de evolutie. We zijn nu, hier aan het evolueren. Super complex en niet te bevatten, hoe we zijn geëvolueerd van weekdiertjes naar primaten tot Homo Sapiens. Feit is, ook nu nog, iedere seconde zijn we aan het evolueren. Als individu maar ook als mensheid zijn we doorlopend in verandering en ontwikkeling. Momenteel nemen we een sprong in deze evolutie, een bewustzijnssprong waarin wij worden uitgenodigd om een ander menszijn te cultiveren: zelfrealisatie.
Oei ik groei
De groei en ontwikkeling in ieder meercellig organisme (en dat zijn wij mensen ook) kenmerkt zich altijd door crisissen: frustratie, gedoe, afscheid nemen en vernietiging van de huidige status quo van dat organisme. Het boek Oei ik groei beschrijft heel mooi hoe we in onze eerste maanden als baby onderhevig zijn aan allerlei groeispurten die vooraf worden gegaan door crisismomenten en moeilijke fases. Deze uiten zich in een hoop frustratie en onrust bij het jonge kind. En dan plots, op een dag wordt het wakker en kan het ineens iets totaal nieuws. De blokken toren wordt zonder omvallen opgestapeld, het zet zijn eerste stapjes of het lukt ineens wel zelf zijn veters te strikken. De groeisprong is genomen... Maar wat ze er in het boek niet bij vertellen is dat dit proces gewoon doorgaat tijdens onze volwassenheid. En ook vertellen ze niet dat net zo goed opgaat voor de groei van de mensheid in zijn geheel; we maken collectief ook die groeisprongen door, ingeluid door crisissen.
Crisis: verwoesting van het fundamentele systeem
En op dit moment zitten we naar mijn idee middenin in de crisisfase voor een ontwikkelingssprong. We zitten in een overgangsfase, naar een nieuw stadium van mens-zijn. Naar meer volwassenheid in onze evolutie als mens. Dat wordt gekenmerkt door crisis.
Een ernstige verstoring van de basisstructuren dan wel een aantasting van de fundamentele waarden en normen van het maatschappelijk systeem
De officiële definitie van crisis is: ”Een ernstige verstoring van de basisstructuren dan wel een aantasting van de fundamentele waarden en normen van het maatschappelijk systeem’’
En als je een beetje kritisch om je heen kijkt zie je dat deze verstoringen in onze fundamentele systemen overal gaande zijn. Autoriteiten die ontmaskerd worden door meer transparantie (oa. door het www), ons arbeidsethos dat er niet in slaagt om de gezondheid van mensen te waarborgen (in 2030 schijnt een kwart van onze bevolking burn-out te zijn). Ons politieke systeem dat keer op keer faalt om écht het welzijn van ál haar burgers te garanderen (en ja het gaat heus beter dan ooit) maar ook absolute autoriteiten gebaseerd macht en overdracht binnen onderwijs, arbeidsorganisaties en gezondheidszorg zijn aan het afbrokkelen. Ik kan het niet anders verwoorden dan: velen van ons 'voelen het niet meer’ of 'het doet ’t het niet meer voor ons'.
Dat geeft een boel gedoe, onrust, onzekerheid. En voor velen ook angst, wanhoop en ontluistering. Want het oude werkt niet meer, maar het nieuwe is er nog niet...
Welke groeispurt zijn we aan het nemen, welke ontwikkeling leidt deze crisis ons naartoe? Om deze vraag te beantwoorden is het zeer interessant om Maslow behoeften piramide eens te bekijken.
Psychologische behoeften-sprong
Abraham Maslow, een Amerikaans klinisch psycholoog in de 20e eeuw bracht de volgens hem universele basisbehoeften van de mens hiërarchisch onder in zijn bekende ‘Piramide van Maslow’.
Deze basisbehoeften bestaan uit:
Fysieke basisbehoeften (eten, drinken, ademhaling, kleding, onderdak, beweging en seks)Bestaanszekerheid (behoefte aan lichamelijke veiligheid)Sociale behoefte (er bij horen, saamhorigheid, liefde)Erkenning (zelf-imago, reputatie, eigendunk, zelfrespect)Zelfactualisatie (zelfverwezenlijking, doen wat je roeping is)Transcendentale behoefte (het menselijke, persoonlijke overstijgen)
Volgens zijn theorie zou de mens pas streven naar bevrediging van de behoeften die hoger in de hiërarchie geplaatst werden nadat de lager geplaatste behoeften bevredigd waren.
Van externe naar interne gerichtheid
Zoals je ziet, zijn de meeste onderste waarden voor ons in onze huidige maatschappij verzekerd, op zijn minst binnen bereik voor de meesten van ons.
Waar op dit moment echter velen mee worstelen is het overstijgen van de behoefte aan erkenning en waardering van de buitenwereld. Het is voor ons vaak (onbewust) zo ongelofelijk belangrijk wat anderen van ons vinden. Of we wel gezien en op waarde geschat worden. Of we erkenning krijgen van onze geliefden en autoriteiten. Of onze manager ons genoeg beloont, of onze partner ons echt kan invoelen en begrijpen, enzovoorts. Iets dat we in de psychologie ook wel 'emotioneel onvolwassen' noemen. We willen nog steeds zo graag dat pappa of mamma ons laat weten: 'Je mag er zijn, je doet het goed'. Dit is als kind heel gezond, maar wanneer je als volwassene emotioneel afhankelijk blijft van deze goedkeuring van externen, wordt het erg ingewikkeld en heel hard werken.
Het is voor ons vaak zo ongelofelijk belangrijk wat anderen van ons vinden.
Veel van mijn cliënt-gesprekken gaan over dit thema; over dat mensen zichzelf beperkt voelen door hun externe focus en emotionele afhankelijkheid. Ze voelen een nieuwe behoefte, een die ze nog niet kennen of weten hoe ze er vorm aan moeten geven. Ze verlangen er naar zich onafhankelijk te voelen van de buitenwereld, zelf hun eigen autoriteit te zijn. Maar wanneer ze zich onzeker of onveilig voelen, vervallen ze in hetzelfde patroon: zoeken weer naar houvast en bevestiging buiten zichzelf. Dit is gewoon wat we doen, we zoeken de zekerheid in onze geliefden, ons werk, ons uiterlijk, onze bezittingen, ons imago, onze prestaties etc. En dat lijkt even wat rust en opluchting te geven. Echter, het stilt de honger niet meer. Tenminste, bij de meeste mensen die ik zie niet. Dat trucje is uitgewerkt. Het is als boterhammen op je lichaam plakken als je honger hebt, het voedt niet.
Maar wat dan wel?
Zelfactualisatie; groei in ons zelfbewustzijn
Naar mijn idee zitten vele mensen momenteel in de overgang, de groeisprong van de 4e naar de 5e laag van de piramide: van de behoefte aan erkenning en waardering (extern) naar zelfactualisatie (intern).
Dat betekent voornamelijk een groei in zelfbewustzijn, waarin we in plaats van erkenning en waardering zoekend in onze buitenwereld, onszelf gaan erkennen door ons te gaan richten op onze binnenwereld en daarmee onze eigenheid.
Je ziet deze beweging op allerlei vlakken: relaties gaan niet meer om het hebben van een partner voor erkenning of veiligheid, we verlangen naar een verbond waarin jij als individu kunt groeien. Ons werk moet niet meer enkel zekerheid en (financiële) waardering geven, we moeten ons ‘zelf’ kunnen uitdrukken door middel van ons werk. Onderwijs en opvoeding gaan niet meer om autoriteit en overdracht, er groeit een behoefte om de unieke behoeften en de gaven van het kind te faciliteren. Onze geestelijke gezondheid stopt niet bij het zijn van een goed functionerende staatsburger, er is een verlangen naar innerlijke vrijheid en om 'de muziek' die er in zit te laten klinken. Het sobere calvinistische denken waarin het leven als een willekeurige struggle geschetst werd, is verleden tijd. We verlangen naar wat voor ons ultieme waarde heeft, van betekenis is. We verlangen ernaar onze eigen waarheid te vinden en leven. Vanuit dit verlangen je richten op de buitenwereld, haalt je enkel bij die eigen waarheid vandaan. We kunnen dus niet meer terug.
"Stel je voor, dat je werkte enkel alleen om geld te verdienen, terwijl je er stiekem niets aan vond...Dat is toch niet meer voor te stellen?"
Ik denk serieus dat er over niet al te lange periode een hele generatie terugblikt op onze tijdsgeest en met lichtelijk medelijden zich afvraagt waarom we ons zo lieten bepalen door onze externe wereld. Onze economie, ons arbeidsethos, onze hunkering naar beoordelingen van anderen in geld, status of erkenning. "Stel je voor, dat je werkte enkel alleen om geld te verdienen, om status te bereiken, terwijl je er eigenlijk niets aan vond... Dat is toch niet meer voor te stellen?" mijmeren onze over- grootkinderen tegen die tijd.
Individuatie: bewust van je uniekheid
Het is dus een innerlijke paradigma verschuiving die we doormaken. Ofwel een transformatie van ons bewustzijn. Een verschuiving in behoeften en persoonlijke betekenisgeving: van uiterlijke autoriteit naar innerlijke autoriteit. Dit lijkt een klein detail, maar het heeft een gigantische impact op hoe we leven, hoe we denken en hoe we omgaan met onszelf en de ander.
Er is veel kritiek op Maslow zijn zelfactualisatie; het zou oproep doen en vrij baan geven aan egoïsme, narcisme en een zelfverheerlijking van het individu. Maar als je goed kijkt naar de omschrijvingen van Maslow's ‘zelfactualisatie', zie je dat dit allerminst te maken heeft met grote ego’s.
Eigenschappen van zelfactualisatie
Volgens Abraham H. Maslow voldoet het gedrag van de zelf-geactualiseerde of de psychisch volwassen mens aan een aantal criteria:
Tolereren onzekerheid en nemen de realiteit efficiënt waarAccepteren zichzelf en anderen geheel voor wat ze zijnSpontaan en authentiek in gedrag en gedachtenProbleem-centrisch in plaats van egocentrischHeeft gevoel voor humorIs zeer creatief en heeft rijke verbeeldingBestand tegen dogma’s of het aannemen van waarden en gedrag omdat het wordt verlangd door de cultuur, hoewel niet expres onconventioneelBezorgd en zeer betrokken bij het welzijn van de mensheidZet zich onvermoeibaar in voor het bevorderen van andermans geluk en welzijnKan de eenvoudige ervaringen van het leven diep waarderenDiepe, bevredigende interpersoonlijke relaties aangaan met een paar mensen, in tegenstelling tot veel contactenKijkt objectief naar het leven; ziet zich niet overgeleverd of als slachtoffer van omstandigheden
Geen geringe lijst…Dat vraagt een enorme volwassenwording, een persoonlijke verantwoordelijkheid en diep inzicht van ons als mensen.
Ik geloof dat velen er klaar voor zijn of die stap al aan het nemen zijn in hun menselijke evolutie. Ik zie en hoor om me heen zo'n enorme honger naar deze zelfrealisatie, mensen worden toegetrokken naar een ander soort bewustzijn. Daar horen andere verbindingen, andere structuren, andere leef- en werkgewoonten, andere inzichten en manieren van denken en handelen bij. Ons paradigma kantelt en dat wordt aangezwengeld door een diep verlangen in vele individuen naar een andere wereld, een ander soort leven met elkaar. En als jij dat verlangen voelt, voltrekt het zich ook in jou.
Bewustzijnsontwikkeling
Ik geef de komende tijd een paar keer de Opleiding Bewustzijnsontwikkeling en daarin gaat het hierover. Het gaat erover hoe wij ons egoïsche zelf kunnen 'beheersen' in plaats van beheerst te worden door dat egoïsche zelf. Ik heb het niet over controleren, en ook niet over managen, maar beheersen in de zin dat we volledig en diepgaand inzicht hebben in de aard van ons wezen als instrument voor onze menswording. Dat wij onze gedachten kunnen monitoren en leren richten, in plaats van een proces dat zich onbewust en onwillekeurig afspeelt en ons overheerst. Dat we emoties leren begrijpen als feedback mechanismes over hoe wij ons ten opzichte van onze omgeving verhouden. Dat ons niet random her en der wat levensgebeurtenissen overkomen en de één pech en ander geluk heeft. Maar dat we werkelijk ons leven kunnen gebruiken als voertuig voor zelfexpressie.
Ik geloof dat het ongelofelijk waardevol is dat wij als mensen onze aangeboren eigenheid leren begrijpen en cultiveren. Want dat is naar mijn idee het drijvende en diepste verlangen van ons allemaal: dat wat we kunnen zijn, ook echt te zijn. Omdat we er niet omheen kunnen. Niet heen kunnen om ons verlangen uitdrukking te geven aan onze eigenheid ten behoeve van deze gehele wereld. Noch om verlangen tot verwezenlijken van ons unieke potentieel om ook daadwerkelijk iets te kunnen betekenen in deze wereld. Het is voor velen te sterk is om daar omheen te kunnen. Of zoals Wayne Dyer het altijd zo mooi zei: “You don’t want to die with your music still inside you”
Zelfactualisatie. Het is een heel persoonlijk proces van en voor jou zelf, maar tegelijkertijd is het je grootste geschenk in dienstbaarheid voor deze wereld. Middels een aantal groepssessies die over een paar weken zullen starten, tracht ik mensen te begeleiden in dit proces van zelfactualisatie, door zelfinzicht en zelfvertrouwen te ontwikkelen en hen te begeleiden in het ervaren van draagkracht voor de crisissen in het leven - die zich in ieder mensenleven op een goed moment aandienen...
Hoe word je zelf-geactualiseerd?
Het gaat er allemaal om hoe je die muziek die in jouw speelt kunt gaan horen en naar buiten kunt brengen. Wat is daar voor nodig?
Zelfkennis: diepgravend begrip, inzicht en kennis hebben over alles van je zelf.Zelfbeschikking: je autoriteit ligt binnen in je, en wordt niet buiten je zelf gezocht.Zelfstandigheid: jezelf kunnen ‘containen’, kunnen dragen in alles wat je ervaart en op je zelf kunnen staan.
"Weet je, al het graan dat ik zaai, dat groeit. Als ik graan zaai, kan ik op een later moment altijd oogsten. Dat is mijn talent, mijn dharma, dat is waarom ik hier ben".
Ja zeggen tegen dat wat door jou heen geleefd wil worden, is ja zeggen tegen jezelf
Dit alles vraagt een grote individuele verantwoordelijkheid. Maar daarmee krijg je dan ook je enorme persoonlijke kracht en macht, als andere kant van de medaille. En die is noodzakelijk om je eigenheid te durven cultiveren. "Dat wat een mens kan zijn, moet hij zijn om in vrede met zichzelf te kunnen leven". Zo zei Maslow het. En dit houdt absoluut niet in dat we allemaal CEO moeten worden van Apple of van de ABN Amro noch dat we een soort Moeder Theresa-achtige projecten moeten leiden. Het heeft niets met grootschaligheid, maakbaarheid, rijkdom of 'macht over' te maken. Het heeft ook niets met status, cv's en carrièreladders te maken. Het heeft met eigenheid te maken: het gaat over jouw muziek. Ooit sprak ik een boer in Thailand die me zo treffend vertelde over zijn ervaring met zelfrealisatie: "Weet je, al het graan dat ik zaai, dat groeit. Als ik graan zaai, kan ik op een later moment altijd oogsten. Dat is mijn talent, mijn dharma, dat is waarom ik hier ben".
Het gaat over authenticiteit, over intimiteit met je oorspronkelijkheid en te weten welke muziek er door jou heen gespeeld wil worden. De grootste vervulling in het leven is te bereiken door het volledig 'ja' durven zeggen tegen dat wat door jou heen geleefd wil worden, want daarmee zeg je 'ja' tegen jezelf.
Jentien Keijzer
Comentarios